افزایش روزی، بهبود اقتصادی و ماه رمضان

ماره رمضان و طلب روزی
امروزه اسلام‌ستیزان زیادی با غرض‌ورزی بسیار در صدد هستند تا دین را موضوعی منسوخ شده قلمداد کنند که نه تنها هیچ میانه‌ای با رشد فردی و موفقیت ندارد، بلکه صرفا در تلاش برای تسخیر و تحقیر آدمی می‌باشد. و این در حالی است که قوانین حاکم بر اسلام (به عنوان آخرین، بهترین و جامع‌ترین دین خداوند متعال)، به گونه‌ای طرح ریزی شده که تمامی نیازهای مادی و معنوی انسان‌ها را پاسخگو باشد؛ و ماه مبارک رمضان نیز نمونه‌ای بارز از این دریای بی‌کران رحمت الهی برای آدمی است.

اسلام فقر ستیز است

این یک موضوع کاملا واضح و مبرهن است که هرگز دین مبین اسلام نسبت به نداری و فقر، روی خوش نشان نداده است، و مسلمین را نیز به هیچ وجه به سوی تهی‌دستی فرا نخوانده است. 

چراکه تنگدستی و فقر، جدای از آن که دل را پریشان و ذهن را آشفته می‌کند، بستر را برای بسیاری از ناهنجاری‌ها نیز فراهم می‌کند، و در کاهش خودباوری و عزت نفس و همچنین بروز عوامل تحقیر و خود کم بینی و درنتیجه دامن زدن به انزوا و گوشه گیری بسیار اثرگذار است.

در حقیقت دل پریشانی حاصل از فقر مانعی بزرگ برای آرامش قلبی انسان و بازدارنده‌ای بسیار موثر در مسیر بندگی، توجه به خدا و معنویات است؛ و در چنین شرایطی، گنجایش‌های معنوی انسان کاهش پیدا کرده و این مانع از تعالی روحی او می شود؛ که بدین صورت تبعاً عزم او در پرستش و عبودیت حق‌تعالی نیز بسیار کمرنگ می‌شود. و این در حالی است که خداوند می فرماید: وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ.

 

فقر ستیزی در روایات

در مذمت فقر، روایات متعددی نیز داریم که تاییدی بر فقرستیزیِ دین اسلام است. به عنوان مثال:

حضرت علی (ع):
«فرزندم! من از فقر و تهی دستی بر تو بیمناک هستم؛ از فقر به خدا پناه ببر! چراکه فقر موجب نقصانِ دین، سرگردانی عقل و سبب دشمنی است». (در هشدار درخصوص پیامدهای زیان بار فقر به فرزندشان محمد بن حنیفه)


حضرت علی (ع):
«از دري كه فقر وارد شود از در ديگر ايمان بيرون مي رود»


پيامبر گرامى (ص):
«نزديك است كه فقر به كفر بيانجامد»


حضرت علی (ع):
«كسى كه مبتلا به فقر شود مبتلا به چهار خصلت مى‌گردد: به ضعف در يقين، نقصان و كمبود در عقل، سستى در دين و كمبود حياء در صورتش ـ يعنى فقر موجب بى حيائى و پاره شدن پرده حيا مى شود ـ پس پناه مى بريم به خدا از فقر»


حضرت علی (ع):
«فقیر حقیر است؛ کسی به سخن او گوش نمی دهد و مقام او را در نمی یابد»

 

ماه رمضان و فقر ستریزی

پس همان طور که مشخص است، اسلام (به عنوان برترین دین الهی) به هیچ وجه روند زندگی فقیرانه را تایید نمی‌کند؛ از همین رو است که در ماه مبارک رمضان نیز بخشی از ادعیه به فقرگریزی، تقاضای فاصله گرفتن از تهی دستی و طلب روزی اختصاص داده شده است. بطوریکه در دعاهای این ماه بارها ادعیه‌ای در این باب آمده است، که همین تکرارها نیز، خود دلیلی روشن بر ناپسند و مذموم بودن پدیده‌ی فقر است. در زیر تعدادی از این دعاها آورده شده است:


ـ اللهم اِنّی اَعُوذُ بِک ... مِنَ الْفَقْرِ وَ الفاقة؛
خدایا از فقر و بی چیزی به تو پناه می‌برم. (دعای ابوحمزه ثمالی)


ـ اللهمَ ارْزُقنی مِنْ فَضْلِک رِزْقاً... لا تُفْقِرُنی الی اَحدٍ بعدَهُ سِواک؛
خدایا مرا از فضل خود، رزقی روزی نما .... که پس از آن، جز به خودت، به کس دیگری محتاجم نگردانی. (اعمال سحرهای ماه مبارک رمضان)


ـ اللهمَّ سُدَّ فقْرَنا بِغِناک؛
خدایا با غنای خود، مانع از تهی دستی ما شو. (اعمال مشترک ماه رمضان پس از هر نماز)


- وَ ارْزُقْنی رِزْقاً ...
به من روزی عطا فرما (در دعاهای ماه رمضان بارها این عبارت آمده است)


- وَ ارْزُقْنی مِنْ حَیثُ اَحْتَسِبُ وَ مِنْ حیثُ لا اَحْتَسِبُ؛
و مرا از راهی که گمان آن دارم و [نیز] از راهی که به گمانم نمی رسد، روزی ده.


- يا رَبِّ اِنّي ضَعيفٌ عَنْ طَلَبِ الدُّنْيا وَ اَنْتَ واسِعٌ كريمٌ؛ اَسْئَلُكَ يا رَبِّ بِقُوَّتكَ عَلي ذلِكَ وَ قُدْرَتِكَ عَلَيهِ وَ غِناكَ عَنْهُ وَ حاجَتي اِلَْيهِ اَنْ تَرْزُقَني في عامي هذا وَ شَهْري هذا و يوْمي هذا و ساعَتي هذا رِزْقاً تُغْنيني بِهِ عَنْ تَكلُّفِ ما في اَيدِي النّاس.
خداوندا! من از طلب دنيا ناتوانم و تو داراي كرم وسيع هستي؛ اي پروردگار من، از تو تمنا مي‌كنم! به آن قدرت و قوّتي كه بر انجام دادن اين امر داري و به بي‌نيازي تو از دنيا و به حاجت من به آن، اينكه در اين سال و اين ماه و اين روز و اين ساعت، به من روزي‌اي دهي كه بر اثر آن، از رنجِ [درخواست از] آنچه در دست مردم است، بي‌نياز گردم. (دعایی که در این باره مستحب است در سحرهای ماه رمضان خوانده شود)


- اللّهُمَّ صَلِّ عَلي محمد وَ آل محمد ... وَ ارْزُقْني مِنْ فَضْلِك الواسِعِ رِزْقاً ... لا تُفْقِرُني اِلي اَحَدٍ بَعْدَهُ سِواك تَزيدُني بِذلِك شُكراً وَ اِلَيك فاقَةً وَ فَقْراً وَ بِك عَمَّنْ سِواك غِنيً وَ تَعَفُّفاً.
پروردگارا! بر محمد و آلش درود بفرست ... و من را از فضل گسترده‌ات روزي عطا فرما ... كه بعد از آن به كسي محتاجم نكني و اينكه با آن، بر شكرم بيفزايي و نيز بر فقر و حاجتم به حضرتت افزون كني و به كرَم خود، از غيرخود، بي‌نيازي و عفاف بخشي. (در بخشی دیگر از دعای سحرگاهان ماه رمضان)


ـ اللهم ارزقْنی مِن فضلِک رِزْقاً حلالاً؛
خدایا از فضل خودت به من رزق حلال روزی فرما. (دعای ابوحمزه ثمالی)


ـ اَسئلک یا ربّ اَنْ ترزقنی ... مِنْ رِزقِک الحَلال؛
از تو می خواهم ای پروردگار من! اینکه مرا رزق حلال روزی فرمایی. (اعمال سحرهای ماه رمضان)


- اللّهُمَّ اَعْطِني السَّعَةُ فِي الرِّزْق؛
خدايا! به من توسعه در روزي را عطا فرما. (دعای ابوحمزه ثمالی)


ـ وَ ارْزُقْني رِزْقاً واسِعاً مِنْ فَضْلِك الْواسِع؛
و مرا از فضل گسترده‌ات، رزقي وسيع، روزي فرما. (دعای ابوحمزه ثمالی)


- وَ اَسْئَلك أنْ ... تُوَسِّعَ في رِزْقي؛
و از تو درخواست مي‌كنم ... اينكه در رزق من گسترش دهي (بخشي از دعايي كه مستحب است پس از هر نافله ماه رمضان خوانده شود)


- وَ اَوْسِعْ فيهِ رِزْقي؛
در اين روز، رزق مرا گسترده فرما (در اعمال روزهاي ماه رمضان)


- اللّهُمَّ ارْزُقْنا الْاِفْطارَ مِنْ رِزْقِك الْحَلال؛ اللّهُمَّ سَهِّلْ لَنا فيهِ ما قَسَمْتَهُ مِنْ رِزْقِك ... وَ اجْعَلْهُ حَلالاً ... اللّهُمَّ لا تُطْعِمْنا... حَراماً وَ اجْعَلْ رِزْقَك لَنا حَلالاً لايشُوبُهُ دَنَسٌ وَ لا اَسْقامٌ.
بارپروردگارا! افطارمان را از روزي حلالت قرار ده. خداوندا! [رسيدن به] آنچه را از رزقت براي ما قسمت نموده‌اي، آسان و سهل گردان .... و آن را حلال قرار ده .... خدايا! از حرام به ما اطعام نكن و روزي ما را حلال قرار بده، به گونه‌اي كه با هيچ ناپاكي و امراضي، آميخته نباشد. (در اعمال شب اول ماه رمضان)

ـ اَللَهُمَّ اقْضِ دَینَ کلِّ مَدین ... اللهم اقضِ عَنَّا الدَّین؛
خدایا! بدهی هر بدهکاری را ادا فرما .... خدایا! بدهی ما را ادا فرما! (در دعای هر روز ماه رمضان، که مستحب است پس از هر نماز خوانده شود)


ـ وَ تُؤَدِّی عَنّی اَمانَتی وَ دَینی؛
و [اینکه] امانت و دِین مرا ادا فرمایی.


- وَاقْضِ عَنّی الدَّینَ وَ الظُّلماتِ حَتّی لا اَتَأَذّی بِشَیءٍ مِنْه؛
و بدهی و مظالم مرا ادا ساز، تا در چیزی از آنها در رنج و اذیب نباشم. (دعای ابوحمزه ثمالی)


- وَ سَهِّلْ لَنا فیهِ ایتاءَ الزَّکاة؛
و در این شب، پرداختن زکات را بر ما آسان فرما. (دعای شب اول ماه رمضان)


- اللهم اسْتُرْنی فیهِ بِلِباسِ الْقُنوعِ و الْکفاف؛
خدایا مرا در این روز لباس قناعت بپوشان. (دعای روز دوازدهم ماه رمضان)


- وَ رَضِّنی مِنَ الْعَیشِ بِما قَسَمْتَ لی؛
و مرا به آنچه از عیش، قسمتم کردی، راضی بدار. (دعای ابوحمزه ثمالی)